အတ္တန္တိတ် ချာတာ နဲ့ လွတ်လပ်ရေး

အတ္တလန္တိတ် ချာတာ နဲ့ လွတ်လပ်ရေး ===============  

 စာချုပ် စာတမ်း မရှိပါ။ 
ဗြိတိန် UK က အမေရိကန် US ကို ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်မှာ ပါဝင် တိုက်ခိုက်ဖို့  တိုက်တွန်းတယ်။ အမေရိကန်က စစ်ကြီးအပြီးမှာ လွတ်လပ်တဲ့ ဈေးကွက် ရရှိဖို့ ဗြိတိသျှရဲ့ ကိုလိုနီနယ်တွေကို စွန့်လွှတ်စေချင်တယ်။
အမေရိကန် သမတ ရုစဗဲ့ နဲ့ ဗြိတိသျှ ဝန်ကြီးချုပ် ချာချီတို့ဟာ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးကြ၊  ချာတာ မူကြမ်း ကို အပြန်အလှန် ပြင်ဆင်ကြတာ ဖြစ်တယ်။ 
ထူးခြားချက်က တရားဝင်လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ အတ္တန္တိတ် ချာတာ စာရွက်စာတမ်းဟာ  ဒီကမ္ဘာလောကမှာ မရှိဘူး။ အတ္တလန္တိတ် ချာတာ ဆိုတဲ့ တရားဝင် နာမည်လည်း မရှိဘူး။  လက်မှတ်ရေးထိုးပွဲလည်း မရှိဘူး။
" သမတကြီးနဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် တို့ရဲ့ ပူးတွဲကြေညာချက်" လို့ပဲ ရှိတယ်။ နှစ်ဘက်စလုံးက လက်မှတ်မထိုးဘူး။  Daily Herald သတင်းစာက အတ္တလန္တိတ် ချာတာလို့ နာမည်တပ်လိုက်တာပါ။

လက်ရေးတွေ မူကြမ်းတွေ အများကြီး။ အင်တာနက်ပေါ်က ပုံတွေက မူကြမ်းတွေ၊ လက်မှတ်မပါဘူး ။ နောက်ဆုံးဗားရှင်းက ၂၁ ဩဂတ် ၁၉၄၁ မှာ ကြေးနန်းစာပဲ ရှိတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန်က အပြန်အလှန် ကြေးနန်းနဲ့ သဘောတူကြတာပါ။
အခြား မဟာမိတ်နိုင်ငံ ( ဆိုဗီယက်၊ နယ်သာလန်၊ ဘယ်ဂျီယမ်၊ နော်ဝေ၊ ပိုလန်၊ ဂရိ၊ ယူဂိုဆလားဗီယား ) တွေကလည်း သဘောတူကြောင်း ပြောတယ်။ 
 စည်းမျဉ်း နံပါတ် ၃ ကို ဗြိတိန်က သဘောမတူပါ။ 
အတ္တန္တိတ် ချာတာ မူကြမ်းတွေထဲမှာ စည်းမျဉ်း နံပါတ် ၃ မှာ " All people had right to self- determination" လို့ ပါတယ်။ " ပြည်သူပြည်သားအားလုံး ( နိုင်ငံ၊ ဒေသလို့ မရေးဘူး) မှာ ကိုယ်ပိုင် ပြဒါန်းခွင့်ရှိရမယ် " လို့ ဆိုတယ်။ 
ဆိုဗီယက်၊ ဗြိတိန်နဲ့ နယ်သာလန်မှာ ပြဿနာရှိတယ်။ ဒီချာတာဟာ  အာရှနဲ့  အာဖရိက နဲ့ မသက်ဆိုင်ဘူး လို့   အမေရိကန် နဲ့ ဗြိတိသျှ  က ကနဦး သဘောတူတယ်။ နောက်ပိုင်း  အမေရိကန်က  ကိုလိုနီနယ်အားလုံးကို ထည့်စဉ်းစာဖို့ ဖိအားပေး၊ ဗြိတိသျှက စစ်ကြီးပြီးမှ စဉ်းစားမယ်လို့  အချိန်ရွေ့ထားတယ်။ ၁၉၄၁ စက်တင်ဘာ မှာ ချာချီက " နာဇီဂျာမဏီ က သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ဒေသတွေနဲ့ပဲ ဆိုင်တယ်။ ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတခုလုံးနဲ့ မသက်ဆိုင်ဘူး" လို့ ထပ်ပြောတယ်။
ဗြိတိန်က  အိန္ဒိယ အပါအဝင် ကိုလိုနီအားလုံးအတွက် လွှမ်းခြုံတဲ့ စည်းမျဉ်း မဟုတ်ဘူးလို့ ငြင်းပယ်တော့ ၊  မဟတ္တမဂန္ဒီက ရုစဗဲ့ ဆီ စာရေးတယ်။  "  အိန္ဒိယနဲ့ အာဖရိက စစ်သားတွေကို ဗြိတိန်က စစ်ပွဲမှာ အသုံးချပြီး ၊ အမေရိကန်က စစ်ပွဲကို လက်ရှောင်နေပြီး ၊ လွတ်လပ်ရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီအတွက် ဖိအားပေးဖို့ တွန့်ဆုတ်နေတယ်" လို့ ရေးခဲ့တယ်။  သို့သော် ရုစဗဲ့က ချာချီ ဘက်လိုက်ခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ဂန္ဒီက အိန္ဒိယအမျိုးသားတွေကို စစ်ပွဲထဲ ပါဝင်ဖို့ ကန့်ကွက်ခဲ့တယ်။

 ကုလသမဂ္ဂ နဲ့  ကိုလိုနီနယ်တွေ

ဗြိတိန်မှာ  ယနေ့ (၂၀၂၁)  အထိ ကိုလိုနီနယ် ( ၂၀ ခု) တွေ ရှိနေပြီး စည်းမျဉ်း နံပါတ် ၃ ကို အပြည့်အဝ သဘောတူတာ မရှိသေးပါဘူး။

ကုလသမဂ္ဂဟာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မရှိတဲ့ ကိုလိုနီနယ်တွေကို  member state's control စာရင်းပြုစုထားပါတယ်။  အုပ်ချုပ်တဲ့ နိုင်ငံတွေက ၎င်းတို့ရဲ့ ကိုလိုနီနယ် တွေအကြောင်း အစီရင်ခံစာ ကို နှစ်စဉ်တင်သွင်းရပါတယ်။ ( မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုလိုနီနယ် မရှိလို့ အစီရင်ခံစာ မတင်ရပါ)  ၁၉၆၂ ကစပြီး Special Committe of Deconlonization က ၎င်းစာရင်းကို ထိန်းသိမ်းရပါတယ်။ ၎င်းစာရင်းပါ ဒါဇင်များစွာ ဟာ လွတ်လပ်ရေး (သို့)  ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး ရတဲ့အခါ ဖယ်ထုတ်နေသော်လည်း၊  အုပ်ချုပ်ခံ နိုင်ငံသစ်များ ရှိလာတဲ့အခါ ထပ်ဖြည့်ကြရပါတယ်။  ( မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဝ ၊ ပလောင်၊ နာဂ၊ ကိုးကန့်၊ ပအိုးဝ်၊ ဓနု ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒေသ/တိုင်းတွေ ရှိပေမယ့်၊ နဂိုက member state's control  စာရင်း မပါလို့ ဖယ်ထုတ်စရာလည်း အကြောင်း မရှိပါ) https://www.un.org/dppa/decolonization/en/c24/about
ယနေ့ ( ၂၀၂၁) အထိ ဗြိတိသျှ အင်ပါယာ ကိုလိုနီနယ်များ UK အစိုးရက ကိုလိုနီနယ် လို့  နှိမ်ချ မရေးပါ။ ဘုရင့်အာဏာတော်ကို မှီခိုခံ နယ်များနှင့် နိုင်ငံရပ်ခြား ဒေသများ " UK Crown Dependencies and Overseas Territories  "လို့ လှလှပပ ရေးပါတယ်။   ဘုရင်မကြီး အစိုးရ ခွင့် ပြုချက် မရှိပဲ ပြည်ပ နိုင်ငံများနဲ့ မည်သည့် သဘောတူ စာချုပ် မှ ချုပ်ဆိုခွင့် မရှိစေရ လို့ ပြဒါန်းထားပါတယ်။ 
Anguilla  Bermuda  British Antarctic Territory  British Indian Ocean Territory  British Virgin Islands  Cayman Islands  Falkland Islands  Gibraltar  Montserra  Pitcairn Islands  Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha  Saint Helena  Ascension Island  Tristan da Cunha  South Georgia and the South Sandwich Islands  Sovereign Base Areas of Akrotiri and Dhekelia  Turks and Caicos Islands  Guernsey  Isle of Man  Jersey
https://www.gov.uk/guidance/uk-treaties?
အတ္တလန္တိတ် ချာတာ နဲ့ လွတ်လပ်ရေး 

အတ္တလန္တိတ် ချာတာဟာ လွတ်လပ်ရေးအတွက် တရားဝင် နိုင်ငံတကာ ဥပဒေကြောင်းအရ အာမခံချက် လုံးဝ မရှိပေမယ့်၊ ဗြိတိသျှ ဆီက လွတ်လပ်ရေး တောင်းဆိုတဲ့ ကိုလိုနီနယ်တွေအဖို့   ဗြိတိသျှကို ကျင့်ဝတ် သိက္ခာပိုင်းအရ ထောက်ပြ ဝေဖန် ထိုးနှက်စရာ အဖြစ်တော့ အသုံးဝင်ပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ပြောသည့် အတ္တလန်တိတ် ချာတာစာချုပ်

“.. ကျွန်ုပ်တို့နိုင်ငံအတွက်ဆိုရမူ ဗြိတိသျှ နယ်ချဲ့သမားတို့သည် ကျွန်ုပ်တို့ လူမျိုး၏ ဆန္ဒကို မထောက်မထား ကျွန်ုပ်တို့၏ နိုင်ငံကိုလည်း ကာကွယ်နိုင်အား မရှိပါဘဲလျက် ကျွန်ုပ်တို့ လူမျိုးနှင့် ပူပေါင်း၍ ကာကွယ်နိုင်အောင်လည်း မဆောင်ရွက်ပါဘဲလျက် ဖက်ဆစ်ဂျပန်ကို ရန်ပြုလေတော့၏။ စစ်ကျေညာစဉ်အခါက ဗြိတိသျှ နယ်ချဲ့ဝါဒသမားတို့သည် ကျွန်ုပ်တို့လူမျိုးကို မိမိတို့နှင့် ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်လိုသော ဆန္ဒ ရှိလာအောင်လည်း မပြုလုပ်ခဲ့ကြချေ။ ထိုစဉ်အခါက ဗြိတိသျှ နယ်ချဲ့ဝါဒသမားတို့သည် အတ္တလန်တိတ် ချာတာစာချုပ်တွင် ပါရှိသော စစ်ရည်ရွယ်ချက်များ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ရည်ရွယ်ချက်များတို့သည် ဗြိတိသျှ လက်အောက်ခံနိုင်ငံ အိန္ဒိယပြည်၊ ဗမာပြည်တို့နှင့် မသက်ဆိုင်ချေ ဟူ၍ အတိအလင်း ငြင်းဆိုခဲ့ကြပေသည်။ …”

၁၉၄၆ ခု၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့ ရွှေတိဂုံစေတီတော် အလယ်ပစ္စယံ၌ ကျင်းပသော ဖက်ဆစ်တိုက်ဖျက်ရေး ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေး (ဖဆပလ) အဖွဲ့ချုပ်၏ နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ညီလာခံတွင် ပြောကြားသော မိန့်ခွန်း။